O‘ZBEKISTONNI TABIIY GEOGRAFIK RAYONLASHTIRILISHI

=== Taqdimot 1 ===
O‘zbekistonni tabiiy geografik rayonlashtirilishi
=== Taqdimot 2 ===
1. Tabiiy-geografik rayonlashtirishning ba’zi bir uslubiy masalalari.
2. Tabiiy-geografik rayonlashtirishda hissa qo‘shgan olimlar.
3. L.N.Babushkin., N. A. Kogayning O‘zbekistonni tabiiy geografik rayonlashtirishi.
4. Tabiiy-geografik rayonlar klassifikatsiyasi.
Reja:
=== Taqdimot 3 ===
1. Tabiiy-geografik rayonlashtirishning ba’zi bir uslubiy masalalari
kartografik uslub
turli xil haritalarni bir-biriga taqqoslash uslubi
landshaft va tipologik komplekslar kartalaridan regional birliklarni aniqlash uslubi
harakterli landshaft komplekslarining ustunlik uslubi
tabiiy geografik birliklarni bevosita dalada (joyda) aniqlash uslubi
=== Taqdimot 4 ===
Tabiiy-geografik rayonlashtirishning prinsiplari
Bu tabiiy geografik bo‘linishning obyektiv holda mavjudligiga birlik prinsipi, komplekslik prinsipi, obyektivlik prinsipi, nisbiy bir xillik prinsipi, genetik prinsipi va boshqa prinsiplari mavjud.
=== Taqdimot 5 ===
2. Tabiiy-geografik rayonlashtirishda hissa qo‘shgan olimlar
M. P. Pеtrov (1964), V. N. Kunin, E. M. Murzaеv va L. Е. Rodin (1955), A. G. Babaеv (1959,1965), B. A. Fеdorovich A. S. Kеs, O. R. Nazarеvskiy, E. G. Frеykin (1963), L. N. Babushkin va N. A. Kogay (1964, 1967), O. Е. Agaxanyants (1961, 1966), R. I. Sеlivanov (1961), K. V. Stanyukovich (1965), B. A. Lunin (1960), V. M. CHupaxin (1961, 1964, 1968, 1970), L. N. Sobolеv (1950), M. A. Glazovskiy (1953, 1960), N. A. Gvozdеtskiy, V. K. Juchkova, T. V. Zvonkova, V. A. Nikolaеv (1967), kabi olimlar tomonidan taqdim etilgan
=== Taqdimot 6 ===
V. M. Chetirkin (1944)
S. I. Abolin
(1929)
O‘zbekiston hududini tabiiy geografik rayonlashtirish bilan
L. S. Berg
(1913)
E. M. Murzayev (1953, 1958)
L. N. Babushkin
N. A. Kogay (1964)
=== Taqdimot 7 ===
provinsiya
provinsiyacha
okrug
landshaft
rayon
O‘lka
=== Taqdimot 8 ===
O‘lka
Tabiiy geografik rayonlashtirishning yirik birligi bo‘lib materikning katta qismidan iborat bo‘lib, geomorfologiyasi, iqlimi va gidrografiyasining
umumiyligi bilan gorizontal zonalarning balandlik mintaqalar bilan bog‘liqligi va oziga xosligi bilan ajralib tiradi. L.N.Babushkin va N.A.Kogay O‘rta Osiyo tabiiy geografik o‘lkasi tabiiy sharoitining kompleks xususiyatlariga bir-biridan ajralib turadigan: Turon, Jung‘oriya – Tyanshan, Markaziy Qozog‘iston, Pomir-Tibet provinsiyalarga ajratadi.
=== Taqdimot 9 ===
Okrug – o‘z navbatida makroiqlim o‘xshashligiga geologik tuzilishiga va tabiiy-tarixiy jihatidan bir-bir xilligiga qarab ajratiladi. Rayonlar – tog‘ oldi tog‘ okruglarida geomorfologik va iqlimiy jihatdan bir xil bo‘lgan okrugning qismlari bo‘lib, bir-biridan litologik tuzilishi balandlik mintaqalarining o‘ziga xosligi bilan farq qiladi. Tekislik okruglarida rayonlar asosan geologic-geomorfologik va iqlimiy xususiyatlariga qarab ajratiladi. Issiqlik va namni saqlab turadigan va u bilan bog‘liq barcha oqibatlarga bog‘liq relyef xususiyati asos qilib olinadi.
=== Taqdimot 10 ===
Tabiiy geografik rayonlashtirishning hududining tekislik qismi bilan tog‘ oldi tog‘ qismi orasidagi yuqorida qayd qilgan tafovutlarni hisobga olib uni quyidagi ikkita provinsiyacha — tekislik provinsiyasiga va tog‘ oldi tog‘ provinsiyasiga bo‘linadi. E.M.Murzayev chegarani lyossli tog‘ osti tekisligi tog‘ oldi tekisliklari tutashgan yerdan, tuproqshunoslar och tusli bo‘z tuproqning quyi qismi chegarasidan, L.N.Babushkin va N.A.Kogay landshaft belgilariga qarab ajratadi. Mirzacho‘lning allyuvial tekisliklari va Nurota tog‘ oldi prolyuvial tekisliklarining Qizilqum bilan tutashgan yeridan, Qashqadaryoning allyuvial tekisliklarining Dengizko‘l platosi bilan tutashgan yeridan o‘tkazgan.
=== Taqdimot 11 ===
3. L. N. Babushkin, N. A. Kogay Turon provinsiyasini
tekislik va tog‘ oldi
Ustyurt
Ustyurt
Quyi Amudaryo
Qizilqum
Quyi Zarafshon
Orol
=== Taqdimot 12 ===
Tog‘lik provinsiyachaga
O‘rta Zarafshon
Qashqadaryo
Surxondaryo
Mirzacho‘l
Chirchiq-Ohangaron
Farg‘ona
=== Taqdimot 13 ===
Landshaftlarni ajratishda asosan relyefning genetik xususiyatlariga va turlariga
o‘simlik
tuproq
=== Taqdimot 14 ===
O‘zbekistonda tekislik okruglarida
15 ta
tog‘ oldi va tog‘ okruglarida
25 ta
=== Taqdimot 15 ===
Ularda jami 66 ta landshaft xillari ajratilgan (1964)
Shundan 61 tasi tekislik
(cho‘l) landshaftlari
23 tasi past tog‘ va
tog‘ oldi (adir)
5 tasi o‘rtacha
balandlikdagi tog‘
6 tasi baland tog‘ (yaylov)
landshaftlaridan
=== Taqdimot 16 ===
I. Ustyurt okrugi
Shimoliy Ustyurt
Markaziy Ustyurt
Janubiy Ustyurt
=== Taqdimot 17 ===
II. Quyi Amudaryo okrugi
1. CHimboy-Qo‘ng‘irot
2. Beltog‘
3. Xorazm
=== Taqdimot 18 ===
=== Taqdimot 19 ===
1. Gazli
2. Buxoro-Qorako‘l
3. Sandiqli
4. Konimeh
IV. Quyi Zarafshon okrugi
=== Taqdimot 20 ===
=== Taqdimot 21 ===
=== Taqdimot 22 ===
VIII. Mirzacho‘l okrugi
=== Taqdimot 23 ===
X. Farg‘ona okrugi
1. G‘arbiy Oloy
2. Markaziy Tekislik
3. G‘ovasoy
4. Chotqol
5. Farg‘ona
IX. Chirchiq-Ohangaron
okrugi
1. Chirchiq tog‘ oldi
2. Quyi Ohangaron
3. Yuqori Ohangaron
4. Tog‘li Chirchiq
=== Taqdimot 24 ===
Quyi Amudaryo okrugi
I. Chimboy-Qo‘ng‘irot tabiiy geografik rayoni
II. Beltov tabiiy geografik rayoni
III. Xorazm tabiiy geografik rayoni
=== Taqdimot 25 ===
I. Chimboy-Qo‘ng‘irot tabiiy geografik rayoni
1. Orol suv sathining pasayishi tufayli quruqlikka aylangan, grunt suvi yuza va o‘ta sho‘r, o‘simlik deyarli o‘smaydigan yoki siyrak holda galofit tur o‘simliklar o‘suvchi botqoq sho‘rxok va o‘tloq-sho‘rxok joylardan iborat bo‘lgan landshaft.
2. Bir yillik sho‘ralar o‘suvchi sho‘rxokli delta tekisliklar landshafti. Bu tur landshafti birinchi landshaftning janubida Orolning qadimiy qirg‘oqlarida hamda madaniy landshaftlar orasida uchraydi.
=== Taqdimot 26 ===
3. Negizi Mz–Kz ning yotqiziqlaridan iborat bo‘lgan shuvoq o‘suvchi sur qo‘ng‘ir tuproqli past qoldiq tog‘lar landshafti.
4. Amudaryo deltasining o‘tloq botqoq va qayir allyuvial tuproqlar tarqalgan to‘qay o‘simliklari o‘suvchi yangi qayir va qayir landshafti.
5. Amudaryoning chap sohilidagi qora saksovul o‘suvchi taqir-sho‘rxok tuproqli delta tekisliklari landshafti.
6. Amudaryoning allyuvial-delta tekisliklarida va qayirlarida joylashgan o‘tloq-allyuvial va taqir tuproqli madaniy landshaft.
=== Taqdimot 27 ===
Qashqadaryo okrugi
1. Quyi Qashqadaryo
1. Sur-qo‘ng‘ir tuproqlarda juzg‘un, burgan va oq saksovul o‘sgan, do‘ng, marza va barxan qumli iborat allyuvial tekislik landshafti. O‘z ichiga Sandiqli qumligini o‘z ichiga oladi.
2. Yulg‘un o‘suvchi, taqir va sho‘rxok tuproqli allyuvial tekisliklar landshafti
3. Bir yillik sho‘ralar o‘suvchi, sho‘rxokli delta tekisliklar landshafti. Berk Sho‘rsoy botig‘ini egallaydi.
4. Qashqadaryoning quyi qismidagi sug‘oriladigan taqir tuproqli allyuvial tekisliklar landshafti.
=== Taqdimot 28 ===
E‘tiboringiz uchun rahmat!
IjtiBiz
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring!