- Savatga boshqa "GERONTOPSIXOLOGIYA" qo'sha olmaysiz. Ko'rish
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI MUSIQA ASBOBLARINI CHALISHGA O‘RGATISH
Maktabgacha yoshdagi bolalarni musiqa asboblarini chalishga o‘rgatish
Maktabgacha yoshdagi bolalarni musiqa asboblarida chalishga o‘rgatish — bu nafaqat qiziqarli, balki bolaning har tomonlama rivojlanishi uchun foydali jarayondir. Musiqa bolalarda eshitish, ritmni sezish, motorika, tafakkur va ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantiradi. Shu bilan birga, u ijodkorlikni rag‘batlantirib, bolada musiqaga bo‘lgan umrboqiy mehrni shakllantiradi.
1. Musiqa asboblarining tasnifi
Musiqa asboblari turli shakl va tovush manbaiga ega bo‘lib, bolalarning yoshiga mos tanlanishi zarur. Quyidagi asosiy toifalarga ajratiladi:
- Torli cholg‘ular: dutor, rubob, soz, arfa, qonun, gitara, ud va boshqalar;
- Damli cholg‘ular: hushtak, kichik surnaycha, fleyta, triola, labcha hushtak, klavushli hushtak;
- Klavishli cholg‘ular: pianino, royal, sintezator, garmoshka, akkordeon, bayan;
- Urma cholg‘ular: baraban, doira, childirma, tarelka, yog‘och qoshiqlar;
- Diatonik va xromatik cholg‘ular: metallafon, ksilofon;
- Elektron cholg‘ular: batareyka yoki elektrozaryadli musiqa o‘yinchoqlari.
2. Musiqiy o‘yinchoqlarning turlari
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun mo‘ljallangan musiqiy o‘yinchoqlar ikki asosiy turga bo‘linadi:
- Shovqinli o‘yinchoqlar — bolalarning tasavvurini ishga solib, musiqiy muhit yaratish uchun mo‘ljallangan. (rubob, gitaracha, kichik pianino, sintezator, akkordeon va hokazo)
- Ovozli o‘yinchoqlar — aniq yoki aniqlanmagan balandlikdagi tovushlarni beradi. (hushtak, qo‘ng‘iroq, shildirg‘och, musiqa qutisi, bolg‘acha asboblar)
3. Musiqa asboblarini chalishni o‘rgatish bosqichlari
Bola musiqa asbobini chalishni o‘rganishda quyidagi bosqichlardan o‘tadi:
- Tanishtirish bosqichi: asbobning nomi, shakli va tovushi bilan tanishish;
- Oddiy ritm mashqlari: urish, chertish, bosish orqali ritmni sezish;
- Ansambl ishtiroki: birgalikda chalish orqali jamoaviylikni shakllantirish;
- Ijodiy bosqich: asbobda mustaqil tovushlar yaratish va musiqiy ifoda qilish.
4. Musiqa asboblariga qo‘yiladigan talablar
- Bolalar yoshiga mos va xavfsiz bo‘lishi;
- Soddaligi va bardoshliligi;
- Aniq tembrga ega bo‘lishi;
- Gigiyenik talablar asosida tozalanishi;
- Bolalar soniga mos miqdorda bo‘lishi.
5. Musiqa orqali rivojlanadigan ko‘nikmalar
Musiqa asboblarida chalishni o‘rganish orqali bolalarda quyidagi ko‘nikmalar shakllanadi:
- Motorika: qo‘l va barmoqlarning harakati muvofiqlashadi;
- Eshitish va ritm hissi: tovushlarni farqlash, ritmni ushlash qobiliyati ortadi;
- Ijodkorlik: yangi tovushlar yaratish, his-tuyg‘ularni musiqada ifoda etish;
- Intizom va sabr: musiqa chalish jarayonida tartib va diqqat shakllanadi;
- Ijtimoiylik: ansambl mashg‘ulotlari orqali jamoada ishlash malakasi oshadi.
6. Ansambl va jamoaviy ijro
Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalar uchun turli asboblardan iborat ansambl tashkil etish katta ahamiyatga ega. Bu jarayon:
- jamoaviy musiqiy tajriba beradi;
- eshitish madaniyatini rivojlantiradi;
- o‘zaro hurmat va hamjihatlikni mustahkamlaydi;
- ijodiy ifoda imkoniyatlarini kengaytiradi.
7. Ota-onalarni musiqiy jarayonga jalb qilish
Ota-onalarni musiqa mashg‘ulotlariga jalb etish bolaning o‘rganish jarayonini kuchaytiradi. Ular darslarda ishtirok etib, uyda farzandi bilan birgalikda mashq qilishlari mumkin. Bu hamkorlik:
- bolaning o‘ziga ishonchini oshiradi;
- uyda musiqiy muhit yaratadi;
- ota-ona va bola o‘rtasidagi iliq munosabatni mustahkamlaydi.
8. Musiqiy o‘yinlar va interfaol mashg‘ulotlar
Maktabgacha yoshdagi bolalar musiqani o‘yin orqali o‘rganadilar. Interfaol musiqiy o‘yinlar (masalan, ritmni takrorlash, qo‘shiqni aniqlash, tovush manbasini topish) ularning diqqatini jamlash, xotirasini mustahkamlash va musiqiy qobiliyatlarini oshiradi.
Xulosa
Maktabgacha yoshdagi bolalarni musiqa asboblarini chalishga o‘rgatish — ularning ruhiy, jismoniy va ijodiy rivojlanishiga katta hissa qo‘shadi. Musiqa bolalarda eshitish, ritm, hamjihatlik va ijodkorlikni uyg‘otadi. Tarbiyachilar va ota-onalar birgalikda harakat qilsalar, bu jarayon nafaqat ta’limiy, balki tarbiyaviy jihatdan ham samarali bo‘ladi.
=== Taqdimot 1 ===
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI MUSIQA ASBOBLARINI CHALISHGA O‘RGATISH
=== Taqdimot 2 ===
Reja:
Musiqiy asboblarning tasnifi.
Musiqiy o‘yinchoqlarning turlari.
Bolalarni musiqa asboblarini chalishga o‘rgatish.
Musiqiy mashg‘ulotlarga ota-onalarni jalb qilish.
=== Taqdimot 3 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalarni musiqa asboblarida chalishni o‘rgatish qiziqarli va foydali tajribadir. Yoshlarning ongiga musiqa bilan tanishtirish ularning ijodkorligi va kognitiv rivojlanishiga yordam beradi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni musiqiy faoliyatga jalb qilish, shuningdek, ularning motorli ko‘nikmalarini va ijtimoiy munosabatlarini yaxshilashga yordam beradi. Bu kelajakdagi musiqa ta’limiga mustahkam poydevor qo‘yadi va musiqaga umrboqiy mehr uyg‘otadi.
=== Taqdimot 4 ===
Musiqiy o‘yinchoqlar quyidagi turlarga bo‘linadi:
1. Shovqinli (faqat asboblarni ifodalovchi) – o‘yin vaziyatini yaratish uchun mo‘ljallangan, bunda bolalar, tasavvur va qo‘shiq kuylash, o‘zlarini musiqa asboblarida o‘ynashni tasavvur qilishadi.
Bularga quyidagilar kiradi:
Rubob,
Balalaykalar,
Akkordeonlar,
Gitaralar va boshqalar,
Pianino,
Akkordeon va kichik sintezator va boshqalar.
=== Taqdimot 5 ===
2. Ovozli. Bularga quyidagilar kiradi:
Aniqlanmagan tovush bilan:
Shitirlashlar,
Shildirashlar;
Muayyan balandlikdagi tovush bilan:
Quvurlar,
Hushtaklar,
Hushtaklar,
Qo‘ng‘iroqlar,
Musiqiy bolg‘alar;
Ruxsat etilgan ohang bilan:
Musiqa qutilari,
Musiqa kartalari,
Musiqa cholg‘ulari.
=== Taqdimot 6 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalarni cholg‘u asboblarida chalishni o‘rgatish ko‘plab afzalliklarni beradi. Bu kognitiv rivojlanishni yaxshilaydi, muvofiqlashtirishni yaxshilaydi, ijodkorlik va o‘zini namoyon qilishni kuchaytiradi.
Erta yoshda musiqa ta’limi jamoada ishlash va muloqot qilish kabi ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Bu musiqaga bo‘lgan muhabbatni tarbiyalashda intizom va sabr-toqatga undaydi.
=== Taqdimot 7 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalarni cholg‘u asboblarida chalishni o‘rgatishda ularning yoshi va rivojlanishiga mos cholg‘u asboblarini tanlash muhim ahamiyatga ega. Barabanlar, ddoirachalarva daflar kabi oddiy zarbli asboblar ajoyib tanlovdir.
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun to‘g‘ri cholg‘u asboblarini tanlash erta yoshdanoq musiqaga bo‘lgan muhabbatni uyg‘otishi hamda yosh bolalarda ijodkorlik va kognitiv rivojlanishga yordam beradi.
=== Taqdimot 8 ===
Bolalarda cholg‘u asboblari turlari:
Torli cholg‘ular:
Dutor,
Rubob,
Soz,
Arfa,
Qonun,
Gitara,
Ud va boshqalar.
=== Taqdimot 9 ===
Damli musiqa cholg‘u asboblari:
Xushtak,
Kichik surnaycha,
Fleyta (blok-fleyta),
Triola,
Labcha xushtak,
Klavushli xushtak.
=== Taqdimot 10 ===
Klavishli cholg‘u asboblari
Pianino,
Royal,
Kichik sintezator,
Garmoncha,
Akkardion,
Bayan,
Garmoshka.
=== Taqdimot 11 ===
Urma cholg‘u asboblar:
Yog‘och qoshiqlar,
Doiracha, urma shiqildoq,
Quticha,
Childirma,
Baraban,
Tarelkalar.
=== Taqdimot 12 ===
Diatonik va xromatik ovozli musiqa cholg‘u asboblari:
Metallafon,
Ksilofon.
Elektrozaryadli va batareyka orqali quvvat oluvchi cholg‘u sozlari ham mavjud.
=== Taqdimot 13 ===
Musiqiy o‘yinchoqlar va uchun talablar:
Yaxshi tartibli bo‘ling;
Muayyan aniq tembrga ega bo‘ling;
Hajmi va vazni bo‘yicha bolalarga do‘stona munosabatda bo‘ling;
Oddiy dizaynga ega bo‘ling;
Bardoshli bo‘ling, uyda tez-tez foydalanish uchun mos sharoit;
Puflama asboblari soni bolalar soniga mos kelishi kerak, aks holda sanitariya-gigiyena talablariga rioya qilish kerak (asbobning og‘zini alkogol yoki kaliy permanganat bilan artib oling, o‘ynagandan keyin to‘plangan namlikni olib tashlang).
=== Taqdimot 14 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalarni o‘zlarining yosh guruhlari uchun maxsus mo‘ljallangan Interfaol musiqali o‘yinlar orqali musiqa zavqi bilan tanishtirish. Ushbu o‘yinlar ularning musiqiy qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan bo‘lib, ular bilan shug‘ullanadi va hayajonlanadi.
=== Taqdimot 15 ===
Amaliy mashg‘ulotlar va guruhlarda ishtirok etish orqali bolalar ritm, ohang va notaning asoslarini qiziqarli va interaktiv tarzda o‘rganadilar. O‘yinlar ularning ijodi va tasavvurini rivojlantirish uchun mo‘ljallangan.
Mavjud turli musiqa asboblari bilan bolalar turli tovushlar va tekstuallarni O‘rganishlari mumkin, bu ularga o‘zlarining musiqiy afzalliklari va iste’dodlarini kashf etishlariga yordam beradi. Izlanish va o‘rganishning ushbu musiqiy sayohatida bizga qo‘shiling!
=== Taqdimot 16 ===
Ansambl tashkil etish
=== Taqdimot 17 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalarni cholg‘u asboblarida chalishni o‘rgatish ularning nozik vosita mahoratini oshirishning qiziqarli va qiziqarli usulidir. Musiqa orqali bolalar qo‘l-ko‘zni muvofiqlashtirish, barmoqlarning epchilligi va ushlash kuchini rivojlantiradilar.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni cholg‘u asboblarida o‘ynashga o‘rgatish maktabgacha ta’lim sinflarida boy va rag‘batlantiruvchi musiqa muhitini ta’minlashni o‘z ichiga oladi.
=== Taqdimot 18 ===
Turli cholg‘ulardan iborat ansambl
=== Taqdimot 19 ===
Ushbu muhitda bolalar turli xil asboblarni o‘rganishlari, asosiy musiqiy tushunchalarni o‘rganishlari va qiziqarli va qiziqarli mashg‘ulotlar orqali musiqaga muhabbatni rivojlantirishlari mumkin.
Maktabgacha tarbiya sinflarida musiqiy muhit yaratib, tarbiyachilar musiqa kuchi orqali bolalarning kognitiv qobiliyatlarini, ijodkorliklarini va ijtimoiy munosabatlarini oshirishga yordam beradi.
=== Taqdimot 20 ===
Ota-onalarni farzandlarining musiqiy sayohatiga jalb qilish
Maktabgacha yoshdagi bolalarga musiqani o‘rgatish foydalidir. Jarayonga ota-onalarni jalb qilish bolaning o‘rganish tajribasini mustahkamlaydi. Ular birgalikda musiqaga bo‘lgan muhabbatni tarbiyalashlari mumkin.
Ota-onalarni jalb qilish qo‘llab-quvvatlovchi muhitni yaratishga yordam beradi. Ota-onalarni darslarga borishga va uyda mashq qilishga undash. Bu hamkorlik bolaning rivojlanishi va musiqiy qobiliyatlarini rivojlantiradi.
=== Taqdimot 21 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalar musiqa faoliyati bilan shug‘ullanish orqali nafaqat tinglash qobiliyatlarini rivojlantiradilar, balki diqqatni jamlash, xotira va kognitiv qobiliyatlarni ham yaxshilaydilar. Bu musiqaga bo‘lgan muhabbatni kuchaytiradi va ijodiy fikrlashni rag‘batlantiradi.
=== Taqdimot 22 ===
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring!
Slaydchi.uz — maktabgacha ta’lim, musiqa va pedagogika yo‘nalishidagi vizual taqdimotlar platformasi.
Boshqa musiqa ta’limi taqdimotlari uchun: slaydchi.uz
Sharhlar
Hali sharhlar mavjud emas.