- Savatga boshqa "ASHTARXONIYLAR HUKMRONLIGI DAVRIDA MOVAROUNNAHR" qo'sha olmaysiz. Ko'rish
ОСОБЕННОСТИ ПСИXИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ПОДРОСКОВОГО ВОЗРАСТА
4000 so'm

ОСОБЕННОСТИ ПСИXИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ПОДРОСКОВОГО ВОЗРАСТА
O‘smir yoshidagi psixik rivojlanish xususiyatlari
O‘smirlik davri — bu bolalik va kattalik orasidagi muhim bosqich bo‘lib, o‘rtacha 11–17 yosh oralig‘ini qamrab oladi. Ushbu davrda inson tanasida, ongida va ijtimoiy hayotida chuqur o‘zgarishlar yuz beradi. Psixologik lug‘atda bu davr “bolalikdan kattalikka o‘tishdagi o‘zgarishlar, jinsiy yetilish va ijtimoiy o‘zlikni anglash jarayoni” deb ta’riflanadi.
Asosiy o‘zgarish turlari
- Psixologik — shaxsiylik va mustaqillik hissining kuchayishi;
- Fiziologik — gormonal, mushak va qon aylanish tizimlarining o‘zgarishi;
- Dunyoqarashdagi — qadriyatlarni qayta baholash, e’tiqod va mustaqil fikr shakllanishi.
Dunyoqarashdagi o‘zgarishlar
O‘smirlar bu davrda o‘z e’tiqodi va qarashlarini shakllantira boshlaydilar. Ular ko‘pincha ota-ona yoki o‘qituvchi fikrlariga shubha bilan qaraydilar, mustaqil baho berishga intiladilar. Bu jarayonda samoviy ishonchdan ongli fikrlashga o‘tish yuz beradi. O‘smirda o‘zini anglash, o‘z-o‘zini baholash va o‘z ustida ishlash istagi kuchayadi.
Fiziologik xususiyatlar
Bu davrda organizmda uchta asosiy tizim — gormonal, qon aylanish va suyak-mushak tizimi keskin o‘zgaradi. Jinsiy yetilish boshlanadi, tana tuzilishi o‘zgaradi: bo‘y o‘sadi, og‘irlik ortadi, proporsiyalar kattalarnikiga yaqinlashadi. Bu fiziologik o‘zgarishlar emotsional beqarorlik va tez-tez kayfiyat o‘zgarishlariga sabab bo‘ladi.
O‘smirlikda “kattalik hissi”
D. B. Elkoninning fikricha, o‘smirda “kattalik hissi” shakllanadi. U hali to‘liq kattalar hayotiga kira olmasa-da, ularning huquqlari va hurmatiga ega bo‘lishni istaydi. Shu sababli, o‘smir kattalarga o‘xshash harakatlarni qilishi mumkin: mustaqil qarorlar, o‘z fikrini himoya qilish, ayrim hollarda esa – salbiy taqlid (chekish, kechki yurishlar va h.k.).
O‘smirlik davridagi inqiroz
Psixolog L. S. Vygotskiy bu davrni “ijtimoiy inqiroz davri” deb ataydi. Agar uch yoshli bola o‘z mustaqilligini harakatlar orqali namoyon qilsa, o‘smir esa uni jamiyatdagi o‘rni orqali ko‘rsatishga intiladi. Vygotskiy uch tipdagi o‘smirni ajratgan: negativistik (qarshilik ko‘rsatuvchi), tinch muvozanatli va potentsial negativist — bu turlar o‘zaro muvozanat holatlarida o‘tib turadi.
Ichki ziddiyatlar va emotsional holat
O‘smir o‘zini bir vaqtning o‘zida “men alohida shaxsman” va “men boshqalar bilan bir xilman” deb his qiladi. Bu ichki ziddiyat uning hissiyotida beqarorlik, o‘zgaruvchan kayfiyat, o‘ziga nisbatan ishonchsizlik kabi holatlarni yuzaga keltiradi. Shu sababli, bu davrda o‘smirga ota-ona va o‘qituvchi tomonidan qo‘llab-quvvatlash, mehr va tushunish juda zarur.
Qizlar va o‘g‘il bolalarning farqlari
Qizlarda ijtimoiy yetilish erta boshlanadi, ular ko‘proq sezgir va hissiy. O‘g‘il bolalarda esa mustaqillik kechroq shakllanadi. Dars jarayonida qizlar uchun ko‘p kanalli faoliyat (tinglash, his qilish, ko‘rish) samarali bo‘lsa, o‘g‘il bolalarga rag‘bat va ishonch muhim rol o‘ynaydi. Har ikki jins uchun esa “muvaffaqiyat holatini yaratish” eng samarali usuldir.
Xulosa
O‘smir yoshidagi psixik rivojlanish inson hayotidagi eng nozik, ammo eng zarur bosqichdir. Bu davrda shaxs mustaqil fikrlovchi, o‘zini anglovchi va ijtimoiy jihatdan faol inson sifatida shakllanadi. Ota-ona, o‘qituvchi va jamiyatning birgalikdagi mehrga asoslangan yondashuvi o‘smirning sog‘lom ruhiy rivojlanishiga zamin yaratadi.
=== Taqdimot 1 ===
ОСОБЕННОСТИ ПСИXИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ ПОДРОСКОВОГО ВОЗРАСТА
=== Taqdimot 2 ===
Из психологического словаря
“Подростковый возраст — стадия онтогенетического развития между детством и взрослостью (от 11–12 до 16–17 лет), которая характеризуется качественными изменениями, связанными с половым созреванием и вхождением во взрослую жизнь”.
=== Taqdimot 3 ===
Изменения подросткового возраста
Психологические
Физиологические
Мировоззренческие
=== Taqdimot 4 ===
Мировоззренческие изменения:
Переоценка ценностей.
Устойчивые “автономные” моральные взгляды, суждения и оценки, независимые от случайных влияний.
Сомнение.
Формирование самосознания, самооценки, возникновение потребности в самовоспитании.
Формирование убеждений
=== Taqdimot 5 ===
Физиологические особенности подростка
Кардинально перестраиваются сразу три системы: гормональная, кровеносная и костно-мышечная.
Наступает половая зрелость.
Меняется телосложение (рост, вес, пропорции).
=== Taqdimot 6 ===
Д.Б.Эльконин выделяет различные виды взрослости:
социоморальная
интеллектуальная.
внешняя.
=== Taqdimot 7 ===
Ведущая деятельность
=== Taqdimot 8 ===
Чувство взрослости
Подросток объективно не может включиться во взрослую жизнь, но стремиться к ней и претендует на равные со взрослыми права. Изменить он пока ничего не может, но внешне подражает взрослым.
Отсюда и появляются атрибуты “псевдовзрослости”: курение сигарет, употребление алкоголя, наркотиков, тусовки , внешнее проявление “я тоже имею свою личную жизнь”. Копирует любые взрослые отношения.
=== Taqdimot 9 ===
Кризис подросткового возраста
Кризис 13- 15 лет очень часто сравнивают с кризисом 3-х лет, только направлен он не на освоение пространства и предметные действия, а на освоение социального пространства, пространства человеческих взаимоотношений.
=== Taqdimot 10 ===
Л.С.Выготский пишет о трех вариантах поведения
Негативизм: у 20% подростков.
Негативных явлений нет вовсе у 20 % детей.
Ребенок–потенциальный негативист-60 %.
=== Taqdimot 11 ===
Каковы ощущения
подростка?
Чувство
взрослости
Внутренний
Конфликт
Я – уникальная личность
Я – такой же как и все
Быстрая
смена
настроения
Половое
созревание
=== Taqdimot 12 ===
Особенности девочек и мальчиков
Они по-разному чувствуют запахи, видят цвета, ощущают остроту ситуации.
Для девочек характерна ранняя социализация, мальчики же – более инфантильны.
При проведении уроков девочкам можно давать большее количество заданий, чтобы они включали разные каналы связи (я слышу, я ощущаю, я чувствую…), мальчикам нужна поддержка. И всем ученикам – создавать ситуацию успеха.
=== Taqdimot 13 ===
Внутренний конфликт
Я – это я. Я сам всё знаю! Я буду делать всё так, как считаю нужным!
Я должен выглядеть как все в моей компании. Я не должен выделяться в классе.
=== Taqdimot 14 ===
Главным для подростка со стороны семьи является:
Любовь
Доверие
Понимание
Поддержка
=== Taqdimot 15 ===
Спасибо за внимание!
Следуйте за нами в социальных сетях!
Slaydchi.uz — psixologiya, pedagogika va yosh davrlari rivojlanishi bo‘yicha taqdimotlar platformasi.
Boshqa darslar uchun: slaydchi.uz
| 5 |
|
0 |
| 4 |
|
0 |
| 3 |
|
0 |
| 2 |
|
0 |
| 1 |
|
0 |
















Sharhlar
Hali sharhlar mavjud emas.