STEAM TA’LIM TEXNOLOGIYASINI MAKTABGACHA TA’LIMDA QO‘LLASHDA XORIJIY TAJRIBALAR TAHLILI

STEAM ta’lim texnologiyasini maktabgacha ta’limda qo‘llashda xorijiy tajribalar tahlili

STEAM ta’lim texnologiyasining yaratilishi

STEAM ta’lim texnologiyasi — bu fan (Science), texnologiya (Technology), muhandislik (Engineering), san’at (Art) va matematika (Mathematics) yo‘nalishlarini birlashtiruvchi o‘quv yondashuvdir. U dastlab AQSHda ishlab chiqilgan bo‘lib, maqsad – yosh avlodni zamonaviy texnologiyalar, ijodkorlik va ilmiy fikrlashga tayyorlashdir.

STEAM konsepsiyasining kelib chiqishi

XX asr oxirida Massachusets Texnologiya Instituti (MIT) tadqiqotchilari tomonidan fan, texnologiya, muhandislik va matematika fanlarini integratsiyalash g‘oyasi ilgari surilgan. Keyinchalik “Art” – ya’ni san’at sohasi qo‘shilib, to‘liq STEAM modeli shakllangan.

STEAM texnologiyasining afzalliklari

• Bola tafakkurini kengaytiradi va ijodiy fikrlashni rivojlantiradi.
• O‘quvchilarni real hayotiy muammolarni hal etishga o‘rgatadi.
• Mustaqil fikrlash, hamkorlik va muammoga yechim topish ko‘nikmalarini shakllantiradi.
• Texnik va raqamli savodxonlikni oshiradi.

STEAM yondashuvining mohiyati

Ushbu yondashuv orqali bolalar olgan nazariy bilimlarini amaliyotda qo‘llashni o‘rganadi. Masalan, ular robot modellarini yig‘ish, tajribalar o‘tkazish, loyihalar yaratish kabi mashg‘ulotlarda ishtirok etadilar.

Xorijiy tajribalar: AQSH va Rossiya misolida

AQSH tajribasi

Massachusets Texnologiya Instituti (MIT) va boshqa Amerika universitetlarida STEAM dasturlari keng joriy etilgan. 2011-yildan buyon ushbu sohadagi kasblarga bo‘lgan talab 17% ga oshgan. Maktabgacha ta’lim muassasalarida esa maxsus STEAM-laboratoriyalar tashkil etilib, bolalarda erta yoshdan texnik tafakkurni rivojlantirishga e’tibor qaratilgan.

Rossiya tajribasi

Rossiyada ham STEAM texnologiyasi keng joriy etilmoqda. Prezident V.V. Putin 2018-yilda ta’limdagi raqobatbardoshlikni oshirish uchun ilm, texnologiya va innovatsiyalarni integratsiyalash zarurligini ta’kidladi. Rossiya maktabgacha ta’lim muassasalarida STEAM markazlari tashkil etilib, bolalarda ijodkorlik va mantiqiy tafakkur rivojlantirilmoqda.

STEAM texnologiyasini maktabgacha ta’limda qo‘llash

Maktabgacha yoshdagi bolalarda STEAM yondashuvi orqali quyidagi ko‘nikmalar rivojlanadi:

• Mustaqil fikrlash va kuzatuvchanlik;
• Tengdoshlar bilan hamkorlikda ishlash;
• Tajriba o‘tkazish va natija chiqarish;
• Ilmiy va texnik ijodkorlik.

Asosiy muammolar va takliflar

Ko‘plab muassasalarda STEAM laboratoriyalarining yetishmasligi ta’lim jarayonini murakkablashtirmoqda. Shu bois, texnologik jihozlar, dasturiy vositalar va o‘qituvchilar malakasini oshirish zarur. Maktabgacha bosqichda STEAM dasturlari erta ijodkorlikni shakllantirishda muhim o‘rin tutadi.

Xulosa

STEAM ta’lim texnologiyasini maktabgacha ta’limda qo‘llash bolalarni mustaqil izlanish, modellashtirish, mushohada yuritish va yangi g‘oyalarni hayotga tadbiq etishga o‘rgatadi. Bu esa zamonaviy innovatsion jamiyat uchun zarur bo‘lgan tafakkur va malakalarni shakllantiradi.

=== Taqdimot 1 ===
STEAM ta’lim texnologiyasini maktabgacha ta’limda qo‘llashda xorijiy tajribalar tahlili
=== Taqdimot 2 ===
Reja:
01
STEAM ta’lim texnologiyasining yaratilishi.
02
STEAM ta’lim texnologiyasini afzalliklari.
03
STEAM ta’lim texnologiyasini maktabgacha ta’limda qo‘llashda xorijiy tajribalar.
=== Taqdimot 3 ===
AQSh, Rossiya maktabgacha ta’limda STEAM ta’lim texnologiyasidan foydalanish. Biz texnologik inqilob davrida yashayapmiz. Kundan kunga yangi texnologiyalar, yangi kasblar paydo bo‘lmoqda. Pedagog, tarbiyachi sifatida o‘ylash kerakki, biz bolalarga mana shunday yangi texnologiyalar orqali bilim beryapmizmi, biz berayotgan bilimlar hayotda bolaga foydali bo‘ladimi.
=== Taqdimot 4 ===
Ta’lim mazmuni va texnologiyalari bugungi kundagi maktabgacha yoshdagi bolalarning ehtiyojlarini qondirish uchun qanday moslashtirilishi kerak? 3-7 yosh maktabgacha yoshdagi bola rivojlanishning muhim bosqichidir.
=== Taqdimot 5 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan ishlaydigan tarbiyachilar maktabgacha yoshdagi bolalarda bilimga qiziqish uyg‘otish, ularni turli manbalardan idrok etishga va ma’lumotlardan foydalanishga o‘rgatish, atrofdagi voqelikka qiziqqan savollarga mustaqil ravishda javob topish qanchalik muhimligini tushunadilar.
=== Taqdimot 6 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalarda mustaqil ravishda tengdoshlar va kattalar bilan hamkorlikda harakat qilish qobiliyatini rivojlantirish muhimdir.
=== Taqdimot 7 ===
Shunday qilib, pedagoglar, tarbiyachilarda savol tug‘iladi.
=== Taqdimot 8 ===
Maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirish uchun qanday usullardan foydalanib, qanday texnologiyalarni qo‘llash kerak? Ta’limda STEAM texnologiyasi Amerikada ishlab chiqilgan.
=== Taqdimot 9 ===
Amerikalik tadqiqotchilar tajriba uyushtirib, ba’zi maktablar bitiruvchilarning qobiliyatlarini e’tiborga olishdi va fan, texnologiya, muhandislik va matematika kabi fanlarni birlashtirishga qaror qilishdi va STEAM tizimi shu tarzda shakllandi. (Fan, texnika, muhandislik va matematika).
=== Taqdimot 10 ===
Keyinchalik Art abbreviaturasi qo‘shildi va endi STEAM oxirigacha shakllandi. Tadqiqotchilar ushbu mavzular, aniqrog‘i ushbu fanlardan bilimlar kelajakda talabalarning yuqori malakali mutaxassis bo‘lib yetishishiga yordam beradi, deb hisoblashadi.
=== Taqdimot 11 ===
Har kuni yangi ish turlari va hattoki yangi kasbiy sohalar paydo bo‘lmoqda, shuning uchun zamonaviy dunyoda o‘qituvchilar o‘qitadigan darslar va ularning mahoratlari vaqt talablariga javob beradimi yoki yo‘qmi degan savol tug‘iladi.
Agar biz an’anaviy ta’limning asosiy maqsadi bilimlarni o‘rgatish va bu bilimlardan fikrlash va ijod qilish uchun foydalanish deb aytsak, STEAM yondashuvi bizni olgan bilimlarni haqiqiy ko‘nikmalar bilan birlashtirishga o‘rgatadi.
=== Taqdimot 12 ===
Bu maktab o‘quvchilariga va maktabgacha yoshdagi bolalarda nafaqat ba’zi bir g‘oyalarga ega bo‘lish, balki ularni amalda qo‘llash va amalga oshirish imkoniyatini beradi.
STEAM yondashuvining eng mashhur namunasi — Massachusets Texnologiya Instituti (MIT). Ushbu universitetning shiori “Mens et Manus” (Aql va qo‘l).
S
T
E
A
M
=== Taqdimot 13 ===
Massachusets Texnologiya Instituti bolalarga STEAM tushunchasini oldindan o‘rganish va tanishish imkoniyatini berish uchun STEAM kurslarini ishlab chiqdi va hattoki ba’zi ta’lim muassasalarida STEAM o‘quv markazlarini yaratdi.
Statistikaga ko‘ra, 2011 yildan buyon STEAM-kasblarga bo‘lgan talab darajasi 17% ga oshdi, oddiy kasblarga bo‘lgan talab esa faqat 9,8% ga oshdi, bu esa butun dunyo bo‘ylab ushbu ta’lim tizimiga katta talabni ko‘rsatadi.
=== Taqdimot 14 ===
Yaqin kelajakda dunyoda va O‘zbekistonda muhandislar, yuqori texnologiyali ishlab chiqarish mutaxassislariga talab juda yuqori bo‘ladi. Uzoq kelajakda biz tabiiy fanlar bilan birgalikda texnologiya va yuqori texnologiyali ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan kasblarga ega bo‘lamiz, ayniqsa bio va nanotexnologiya mutaxassislariga katta talab bo‘ladi.
=== Taqdimot 15 ===
STEAM – ta’lim o‘quvchilar ilmiy usullarni amalda qanday qo‘llashni tushunishga kirishadigan aralash muhitni nazarda tutadi. Ushbu dastur bo‘yicha talabalar, matematika va fizika bilan bir qatorda, o‘z robotlarini ishlab chiqadigan va ishlab chiqaradigan robotlarni o‘rganadilar.
=== Taqdimot 16 ===
Darslarda maxsus texnologik uskunalar ishlatiladi. 2014-yilda Quddusda bo‘lib o‘tgan “STEAM forward” xalqaro konferensiyasida quyidagi bayonotlar bildirildi:
=== Taqdimot 17 ===
Bolalarni STEAM ga jalb qilish. Ushbu ta’lim maktabgacha yoshdan boshlab boshlanishi kerak, shuning uchun dasturlarni bolalar bog‘chalariga kiritish kerak. Fan tili ingliz tilidir.
Agar ilm-fanni o‘rganish va olim bo‘lishni istasangiz, bu tilni bilishingiz kerak. Qizlar uchun Steam-ta’lim dasturlari kerak. Ilm-fan sohasidagi qizlar, ularning tartibliligi tufayli, o‘g‘il bolalar qila olmaydigan narsalarni qilishlari mumkin.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarga STEAM texnologiyasi asosida bilim berilsa, maktab yoshiga yetganida innovatsion tadqiqotlarni mustaqil ravishda amalga oshira oladi.
STEAM ta’lim modelining mazmuni bugungi kunda amalga oshirilayotgan ko‘plab loyihalarning muhim tarkibiy qismidir, lekin ko‘p jihatdan butun ta’lim tizimining yangi predmetli-makonli muhitini yaratishga, uning mazmuni, dasturiy ta’minoti va uslubiy ta’minotini yangilashga bog‘liq.
=== Taqdimot 18 ===
Lekin ko‘plab muassasalarda STEAM laboratoriyalari mavjud bo‘lmaganligi tufayli bolalarga yetarlicha bilimlar berish murakkablashmoqda. STEAM –ta’lim texnologiyasining maqsadi zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda, bolalarni ilmiy va texnik ijodkorlikka jalb qilish imkoniyati bilan intellektual qobiliyatini rivojlantirishdir.
=== Taqdimot 19 ===
TEAM texnologiyasi AQSH singari Rossiya, Germaniya mamlakatlarida ham qo‘llaniladi. Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Vladimir Putinning Rossiya Federatsiyasi Federal Majlisiga murojaatidan 2018 -yil 1 mart kuni: “bugungi kunda eng muhim raqobat afzalligi-bilim, texnologiya.
Dastur doirasida mualliflar bir qator taniqli rus va xorijiy psixologlar va o‘qituvchilar tomonidan shakllantirilgan prinsiplarga tayangan. Ushbu yondashuv o‘z ahamiyatini saqlab qoldi,
=== Taqdimot 20 ===
Zamonaviy sharoitda aqlni rivojlantirish uchun maktabgacha yoshdagi ta’lim muassasasidan ko‘tarilishi kerak bo‘lgan faol pozitsiyani talab qiladi.
=== Taqdimot 21 ===
STEAM dasturida asosiy g‘oya -“hech qanday so‘z yoki vizual tasvirlar aqlning rivojlanishi uchun asos bo‘la olmaydi. Bola barchasini laboratoriyada bajarib ko‘rishi kerak”. STEAM dasturi orqali tashkil etiladigan faoliyatlarda bola faol bo‘ladi.
Chunki faoliyatda manipulyatsiyalash va integratsiyalashgan haqiqiy zamonaviy muhit va uning axborot-kommunikatsiya qismi, jumladan, programlanadigan robot qurilmalari bilan tajriba o‘tkazish bolani jalb etadi. STEAM dasturida bolalar bilan tajribalar tashkil etish elementar faoliyatlar orqali tashkil etilib, oddiydan murakkabga qarab boradi.
=== Taqdimot 22 ===
Xulosa
Xulosa qilib aytganda, an’anaviy o‘qitish uslublari bilan taqqoslaganda, STEAM yondashuvi bolalarni tajribalar o‘tkazishga, modellar tuzishga, mustaqil ravishda musiqa va filmlar yaratishga, o‘z g‘oyalarini haqiqatga aylantirishga va bolaning o‘ziga mahsulotni yaratishga undaydi.
=== Taqdimot 23 ===
E’tiboringi uchun rahmat!
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating!

STEAM va maktabgacha ta’lim bo‘yicha taqdimotlarni Slaydchi.uz saytida ko‘ring →

E’tiboringiz uchun rahmat! Yangi pedagogik texnologiyalar haqidagi materiallar uchun bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating.