MODEL VA MODELLASHTIRISH TUSHUNCHASI

=== Taqdimot 1 ===
MODEL VAMODELLASHTIRISH TUSHUNCHASI
=== Taqdimot 2 ===
Reja:
Obyekt va model tushunchalari.
Model turlari.
Modellashtirish tushunchasi.
=== Taqdimot 3 ===
ОBYEKT
МОDEL
O‘xshashlik
Model – (lat. modulus – o‘lchov, me’yor) – biror obyekt yoki obyektlar
tizimining obrazi yoki namunasidir.
=== Taqdimot 4 ===
OBYEKT
O‘xshashlik
MASALA
SUBYEKT
maqsad
MODEL
=== Taqdimot 5 ===
Model (lat. modulus – o‘lchov, me’yor) – biror obyekt yoki obyektlar tizimining obrazi yoki namunasidir.
Masalan, yerning modeli – globus, osmon va undagi yulduzlar modeli – planetariy ekrani, pasportdagi suratni shu pasport egasining modeli deyish mumkin.
Insoniyatni farovon hayot shart-sharoitlarini yaratish, tabiiy ofatlarni oldindan aniqlash muammolari qadimdan qiziqtirib kelgan. Shuning uchun ham insoniyat tashqi dunyoning turli hodisalarini o‘rganishi tabiiy holdir.
Aniq fan sohasi mutaxassislari u yoki bu jarayonning faqat ularni qiziqtirgan xossalarinigina o‘rganadi.
=== Taqdimot 6 ===
JAMOAVIY-QABILA MUNOSABATLARI MODELLARI
=== Taqdimot 7 ===
Obyekt (lot. objectum – narsa, anjom) — haqiqatda mavjud bo‘lgan, kuzatuv (o‘rganish) jarayonining va subyektning (kuzatuvchining) e’tibori qaratilgan predmet, voqea, hodisadir.
Demak, model tuzish uchun obyekt nimaligi aniqlanadi?
=== Taqdimot 8 ===
?
Meduza
90%
Inson
2/3
=== Taqdimot 9 ===
Model – tajriba jarayonida jismoniy obyektni almashtirishga imkon beradigan prototipdir. Modellar odatda obyekt bilan tajriba o‘tkazishning imkoni bo‘lmaganda, qimmat yoki xavfli bo‘lganda ishlatiladi. Kompyuter modellarida tizim komponentlari o‘rtasidagi aloqalar o‘rganilib, boshlang‘ich ma’lumotlar asosida voqealar simulyatsiya qilinadi. Imitatsion modellashtirish, ko‘p parametrlarni hisobga olish yoki yechimni analitik yo‘l bilan topish imkoni bo‘lmaganda qo‘llaniladi.
=== Taqdimot 10 ===
Modellashtirish quyidagi hollarda qo‘llaniladi:
haqiqiy obyektda tajriba o‘tkazish qimmat yoki imkonsiz;
analitik modelni yaratish mumkin emas: tizimda vaqt, munosabatlar, oqibatlar, nochiziqliklar, stoxastik (tasodifiy) o‘zgaruvchilar mavjudligi;
tizimning xatti-harakatlarini o‘z vaqtida taqlid qilish kerakligi.
=== Taqdimot 11 ===
Modellashtirish maqsadi – uning elementlari o‘rtasidagi eng muhim o‘zaro bog‘liqlikni tahlil qilish natijalari asosida o‘rganilayotgan tizimning xatti-harakatlarini qayta ishlab chiqarish yoki turli tajribalar uchun o‘rganilayotgan mavzu uchun simulyatsiya modellashtirishni ishlab chiqishdan iborat.
Quyida modellashtirishning bir qator afzalliklarini keltiramiz:
Xavfsizlik – odamga yoki atrof-muhitga zarar bermasdan sinab ko‘rish yoki tajriba o‘tkazish.
Prototip – yakuniy mahsulot ishlab chiqarilishidan avval yangi mahsulotlarni loyihalash va sinash uchun modellardan foydalanishdan iqtisodiy tejash.
Bashorat qilish – kelajakka boqib, ehtimoliy ta’sirlarni yoki yo‘qotishlarni ta’kidlab, muammolar paydo bo‘lishidan oldin ularga yechim topish.
=== Taqdimot 12 ===
Modellashtirish asosan quyidagi ikki maqsaddan biri uchun quriladi:
Ifodalash maqsadida, agar model obyektni yaxshiroq tushunish, uning xususiyatlarini izohlash maqsadida qurilgan bo‘lsa;
Bashorat qilish maqsadida, agar model obyektning xarakteristikalarini qaytarishga, biror sonli parametrlar uchun oldindan sistema tuziladigan bo‘lsa.
=== Taqdimot 13 ===
GEOGRAFIK MODELLAR:
=== Taqdimot 14 ===
BIOLOGIK MODELLAR:
=== Taqdimot 15 ===
KIMYOVIY MODELLAR:
=== Taqdimot 16 ===
FIZIK MODELLAR:
=== Taqdimot 17 ===
МATEMATIK MODELLAR:
=== Taqdimot 18 ===
Xulosa:
Modellashtirishning asosiy maqsadi jarayonni fizik-kimyoviy, gidrodinamik va konstruktiv kattaliklarining o‘zgarishlarini uni kechish tabiatiga va olinajak yakuniy natijalarga ta’sirini aniqlashga qaratilgan. Matematik modellashtirish tufayligina jarayonni amalga oshirishning optimal sharoitlarini aniqlash mumkin bo‘ladi. Modellashtirishning bu uslubidan foydalanilganda jarayon yoki qurilmaning fizik (rеal) modellarini yaratishga ko‘p xollarda zaruriyat qolmaydi.
EXM qo‘llash tufayli, qisqa vaqt ichida nisbatan kam chiqimlar bilan, mahsulot ishlab chiqarish jarayonlarining optimal texnologik tizimlarini sintez qilish va loyihalash mumkin bo‘ladi
=== Taqdimot 19 ===
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring!